Minęły wakacje a w powietrzu unosi się już zapach jesieni. Dla książek oznacza to, że zaczął się czas wytężonej pracy. Od tej pory ich kartki będą przewracane setki razy. Nie raz zdarzy im się pracować całe noce, aby o poranku, leżąc na dnie toreb wyruszać w dalekie wędrówki. Ich grzbiety wielokrotnie ugną się pod ciężarem towarzyszek podróży. Nadwyrężone okładki z coraz większym trudem będą chronić ich wnętrza. Kontuzje? W tych warunkach to dla książek chleb powszedni. Jak im pomóc przetrwać ten trudny czas?
Znamy na to pytanie odpowiedź.
Wystarczą przede wszystkim dobre chęci i znajomość kilku podstawowych prawideł. Jeżeli nie brakuje Wam tych pierwszych dzięki kilku praktycznym radom, których Państwu z przyjemnością udzielimy Wasze książki z powrotem nabiorą godnej ich oprawy…
i mamy jesień i książki do naprawy ....
Renowacji książek można dokonywać zasadniczo dwoma sposobami. Pierwszy to oddać książkę w ręce specjalistów. Drugi, naprawić książkę samodzielnie za pomocą odpowiednich taśm do naprawy książek.
Książkę bardzo cenną lub bardzo zniszczoną najlepiej powierzyć konserwatorowi papieru i profesjonalnej introligatorni. Naprawa taka bowiem wiąże się często z przeszywaniem leg papieru nićmi, oporkowaniem, kaszerowaniem czy też używaniem wydzieranych ręcznie arkuszy papieru japońskiego oraz specjalistycznymi technikami związanymi z konserwacją cennych dokumentów.
Nic co trudne, nie jest bibliotekarzowi obce - przy książkach mniej wartościowych można pokusić się o samodzielne podjęcie takich prac. Wymaga to jednak minimum fachowej wiedzy, poznania technik, posiadania podstawowych narzędzi. Spróbujemy w najbliższym czasie udostępnić Państwu poradnik dotyczący trudniejszych metod naprawy książek.
Samodzielną naprawę książek za pomocą taśm podzielić możemy na dwie kategorie: naprawę fachową oraz "dziadowską".
Książka nieodwracalnie zniszczona przez użycie nieodpowiedniej taśmy do jej naprawy.
Ślady kleju i powstałe przebarwienia.
"Dziadowska", inaczej zwana skaraniem boskim, zmora konserwatorów papieru i introligatorów - to te wszystkie techniki naprawy książek przy pomocy materiałów, na które byliśmy skazani dotychczas.
Wiązały się one z używaniem wszelkiego rodzaju taśm o biurowej proweniencji, różnych gęsich skórek, taśm biurowych przezroczystych ...
Podstawowe wady to :
kwasowość taśm - zabójcza dla papieru
powstające przebarwienia w wyniku reakcji kleju z papierem
sztywnienie i odpadanie taśm wraz z upływem czasu (a ten niestety wciąż upływa...)
albo niemożność usunięcia taśmy jeżeli zajdzie potrzeba - blokuje to właściwie szansę na porządną naprawę introligatorską i konserwację w przyszłości
Fachowa naprawa książek za pomocą taśm, to przede wszystkim używanie produktów specjalnie do tego celu stworzonych.
Profesjonalne taśmy do naprawy książek i konserwacji woluminów:
posiadają odpowiednie PH
są to bezkwasowe, specjalistyczne taśmy do naprawy książek
dlatego są bezpieczne dla papieru czy wręcz "gojące" papier
klej nie reagujący z papierem
niektóre z nich można po jakimś czasie, bez ryzyka zniszczenia woluminu usunąć
podzielone są na różne kategorie w zależności od przeznaczenia
Przedstawiamy podstawowe zakresy zastosowań taśm do naprawy książek, czasopism i nut, choć istnieje ich szersza gama.
Jeśli kartka jest rozerwana ... to taśma do naprawy książek FP R ( bibułka japońska)
- taśma nie zakrywa tekstu - papier japoński, niezwykle cienki 8.5 g/m2 - mocna - paper długowłóknisty - przyjazna dla papieru - posiada rezerwę alkaliczną - usuwalna - temperaturą lub alkoholem - aktywowanie temperaturą - klej aktywuje się w temp. 130-160 stopni - polecamy kolbę grzewczą z wymiennymi końcówkami - poezja... - bądź pracę żelazkiem - idealna do najcenniejszych woluminów i archiwaliów
Warto dokonać próby odpowiedniego doboru temperatury wgrzewania. Zbyt mała może być przyczyną nie aktywowania całego kleju, a zbyt duża przesiąkania kleju przez bibułę. Właściwa temperatura, której ustalenie nie jest trudne powoduje trwałe połączenie i prawie 100% przezroczystość taśmy. Po wgrzaniu taśmy do naprawy książek musimy chwilę odczekać aż klej całkowicie wystygnie. Dopiero wystudzony klej stanowi mocne wiązanie dla taśmy i papieru. Proces jest odwracalny, po ponownym podgrzaniu taśmę z łatwością możemy usunąć. Nie pozostawia ona śladów, ponieważ klej nie reaguje z papierem.
- transparentny papier 20 g/m2 - nie zakrywa tekstu - prosta aplikacja, taśma samoprzylepna - przyjazna dla papieru - klej z węglanem wapnia, nieżółknący
Taśma do naprawy jest samoprzylepna a więc łatwa w użyciu. Nie zakrywa tekstu, natomiast sama taśma po przyklejeniu jest minimalnie widoczna( posiada satynowy połysk).
Jeśli strona jest wydarta ...
to taśma do naprawy książek FP P90
- papier w kolorze złamanej bieli, o gramaturze 40 g/m2 - mocna: papier długowłóknisty - prosta aplikacja - taśma samoprzylepna - przyjazna dla papieru - klej z węglanem wapnia, nieżółknący - taśma nadaje się też do wzmacniania brzegów i grzbietów książek - do przyklejania taśmy przydaje się kość introligatorska (dostępna w sklepach dla plastyków ew. jej erzac w postaci wyprofilowanej)
albo taśma do naprawy FP P opisana powyżej
Jeśli grzbiet wymaga naprawy ...
to taśma do naprawy książek FP T
- mocna taśma tekstylna 240 um - prosta aplikacja: samoprzylepna - przyjazna dla papieru: bezkwasowa - dostępna w 8 kolorach (żółty, zielony, czerwony, niebieski, brązowy, biały i czarny) - przeznaczona głównie do naprawy grzbietów książek ale doskonale sobie radzi z zabezpieczaniem rewersów obrazów, planów czy map
Taśma jest miękka i elastyczna, doskonale zawija się na grzbiecie książki.
Istnieje jeszcze wiele innych, specjalistycznych produktów do profesjonalnej naprawy książek np. taśmy bindownicze, do łączenia bloku książki ze sztywną okładką (tekstylne, podgumowane, samoprzylepne) czy skrzydełka poliestrowe (samoprzylepne, doskonałe do zabezpieczania grzbietów książek i czasopism), zachęcamy do ich stosowania.
Odrębnym zagadnieniem, ale wiążącym się z naprawą książek, jest ich zabezpieczanie poprzez stosowanie foli do okładania książek - zawsze lepiej zapobiegać szkodom niż je później naprawiać. Okładanie książek, szczególnie w folię samoprzylepną znacząco wzmacnia ich grzbiety, chroni rogi i ... ale to temat na inne opracowanie.